NEDİM GÜRSEL Biyografisi
Nedim Gürsel kimdir?
5 Nisan 1951, Gaziantep doğumlu. İstanbul'da Altı Eylül ilkokulunu (1960) ve Galatasaray Lisesini (1970) bitirdi. Yüksek öğrenimini Fransa'da Sorbonne Üniversitesi Modern Fransız Edebiyatı Bölümünü (1974) yaptı. Aynı üniversitede "karşılaştırmalı edebiyat" alanında doktorasını tamamladı. Fransa Bilimsel Araştırmalar Ulusal Merkezinde (CNRS) araştırma direktörü olarak çalıştı ve Sorbonne Üniversitesinde Türk edebiyatı dersleri verdi. Öğretim üyeliğinin yanı sıra gazetecilik yaptı. Radio France Internationale'de ve Berlin Radyosu'nda programlar hazırladı. 1975 ve 1983 yıllarında yayımlanan iki kitabı için hakkında kovuşturma açıldı, her iki dava da beraatla sonuçlandı.
İlk yazısı (Şolohov'un Hikâyeleri) 1966'da Yeni Ufuklar dergisinde çıkmıştı. Daha sonraki yıllarda Soyut, Yeni Dergi, Papirüs, Yeni Edebiyat, Halkın Dostları, Birikim, Sanat Olayı, Toplum ve Bilim, Milliyet Sanat, Gösteri, Yeni Düşün, Argos, Adam Sanat, Atlas, Cumhuriyet Kitap ve Varlık gibi dergilerde hikâyeleri ve çağdaş düşün ve edebiyat akımlarına ilişkin sorunları incelediği yazıları ve denemeleri yayımlandı. İlk Kadın adlı hikâyesi sahaneye uyarlanarak İstanbul Devlet Tiyatrosu tarafından 1995'te oynandı. Eserleri başta Fransızca olmak üzere, Almanca, Bulgarca, Danca, Hollandaca, Portekizce, İspanyolca, İtalyanca, Yunanca ve Arapçaya çevrildi. Eserleri üzerine Boğaziçi, Sorbonne ve Nanterre üniversitelerinde yapılmış çok sayıda doktora tezi vardır.
Simgesel ve şiirsel bir dille yeni anlatım olanaklarını denediği hikâyelerinde "birey-nesne ilişkilerini, dış dünyanın bilince yansıyışını, bireyin yabancılaşmasını duyarlı bir anlatımla yansıttığı" belirtildi (A. Özkırımlı). Bireyin iç dünyasından daha çok cinsel dürtüleri anlattığı hikâyeleri yer yer müstehcenlik boyutuna ulaştı. Bu nedenle 1969'dan beri çeşitli dergilerde yayımlanan hikâyelerini topladığı ve genellikle “genç küçük burjuvaların” değişen yaşam koşulları içindeki tutumlarını çeşitli yönleriyle işlediği Uzun Sürmüş Bir Yaz (1975) ve yine bir diğer hikâye kitabı Kadınlar Kitabı (1983) kitapları toplatıldı, bu kitaplardaki hikâyeleri müstehcen bulunarak hakkında davalar açıldı. Nâzım Hikmet'in şiirini farklı bir bakış açısından, yenilik-gelenek sorunsalı temelinde işlediği kitapları edebiyat çevrelerinde ilgiyle karşılandı. 1995'te yayımlanan ve Fatih Sultan Mehmed dönemini anlattığı Boğazkesen adlı romanı uzun süre çok satan kitaplar listesinde kaldı. Gezi kitaplarında ise İstanbul'un bir "model kent olarak yazarın peşini bırakmadığı” görüldü. Hemen hemen bütün eserlerinde kadınların, kentlerin-kentlilerin ve kendi iç dünyasına eğildi.
. Uzun Sürmüş Bir Yaz adlı kitabıyla 1976 Türk Dil Kurumu Öykü Ödülünü, 1986 Abdi ipekçi Barış Ödülünü aldı ve Sevgilim İstanbul'daki Saklambaç adlı hikâyesiyle de 1987 Haldun Taner Hikâye Ödülünü Tomris Uyar ve Murathan Mungan'la paylaştı. Yurtdışında da; Fransızca'ya çevrilen Sevgilim İstanbul adlı kitabıyla da 1986 Fransız PEN Kulübü Jüri Özel Ödülünü, 1990 Radîo France Internationale Uluslararası En İyi Öykü Ödülü ile 1992 Struga'da Öykü ve inceleme dalındaki çalışmalarından ötürü Altın Plaket Ödülünü aldı. PEN Yazarlar Derneği, Paris Yazarlar Evi ve Akdeniz Akademisi üyesidir.
"Sierra Nevada'nın karlı yamaçlarına sırtını dayamış kırmızı surları, kuleleri, su sesine aşina iç avluları ve kufi yazılarıyla günbatımında yeşilin içinden fışkıran Elhamra Sarayı'nın fotoğraflardaki gizemli çekiciliği miydi bende bu yolculuk isteğini uyandıran, yoksa Lorca'nın şiirleri mi?(...) Belki de Münir Nurettin Selçuk'un bestesi sayesinde çoğumuzun en azından bir beytini ezberlediği Yahya Kemal'in 'Endülüs'te Raks'ıydı beni oraya çeken." Nedim Gürsel 'İspanya İzlenimleri' alt başlığıyla yayımlanan 'Güneşte Ölüm' isimli kitabında, edebiyat, tarih, mimari ve resmin kesişme alanlarını göz ardı etmeden İspanya'da bir yolculuğa çıkarıyor okuyucularını.” (Aslı Örnek)
“Nedim Gürsel, son dönem Türk yazını içinde önemli bir isim. Nedim Gürsel yazını, bir bütün olarak değerlendirilince, bellekte başlayıp metropollerde biten pusulasız bir yolculuğun güncesi karşımıza çıkıyor. Çağdaş bir seyyahın yalnızlık, yurtsuzluk öyküsü, bir kimlik ve özgürlük arayışı. (...) Öykü, günce, roman, gezi. Ama bu eserlerin hepsinin ortak bir özelliği var, o da ‘gezi’ ve ‘yolculuk.’ Yazarın öykü ve kitaplarında gezi izlenimleri yer alır, gezi kitaplarında ise öyküler. Öykülerin anlatıcısı ‘Coğrafya ile kurduğu yazınsal ilişkileri hem kendi öznel tarihi anıları, hem de söz konusu kentlerin nesnel tarihiyle bir bütün olarak yansıtma çabasında’dır. Gezi kitaplarında ise yolculuk yaptığı kentlerde yaşamış ünlü edebiyatçıların, yöre halkının ve yazarların kendi öyküleri, gezi izlenimlerine karışır.
“Nedim Gürsel için dünyanın çeşitli kentlerine ve kendi içine yapılan yolculuk çok önemlidir. Yazar eserlerinde birçok kez bunu dile getirir. Yolcu oluşu, yolculukları hakkında ‘göçebeliğim’, ‘Bitimsiz yolculuklar’, ‘dünya küçüldü, alıştığım bir şey oldu yolculuk’ der. Bazen, ‘Evet, Paris’te bir güvercin olmaya razıyım.Yeter ki tüneyecek bir dalım olsun.’ Bazen de ‘Ellerimin arasından kayıp giden bu beden, tutunamadığım bu aşk, kök salamadığım bu dünya, bu meyvesiz ilişki, bu yabancı dil, bu göçebe günler… Daha ne kadar sürecek bu karabasan Tanrım, yıllar, yıllarca mı,…’ diyerek yolculuklardan usancını dile getirir.
“Nedim Gürsel’in bütün yolculuklarında yeni yeni kentleri kendisinden çıkarabildiği bir model kent vardır, yazarın yakasını bırakmayan yasaklar, zıtlıklar, güzellikler, tutarsızlıklar ve saçmalıklardan oluşan bir kent: İstanbul. Yazar bu ilk kentin peşini bırakmadığının ve bırakmayacağının daha ilk eserlerinde farkına varmıştır. Ve bunu Kavafis’in dizeleri ile ifade eder. ‘Bulamazsın ne başka bir deniz / ne başka bir ülke / Bu kent peşini bırakmaz senin.’” (Bahriye Çeri)
ESERLERİ:
HİKÂYE: Uzun Sürmüş Bir Yaz (1975), Kadınlar Kitabı (1983), Sevgilim İstanbul (1986), Sorguda (1988), Son Tramvay (1991), Öğleden Sonra Aşk (2002).
ROMAN: Boğazkesen / Fatih'in Romanı (1995), Resimli Dünya (2000).
GEZİ: Seyir Defteri (1990), Pasifik Kıyısında (1991), Balkanlara Dönüş (1995), Gemiler de Gitti (1997), Güneşte Ölüm (2003).
DENEME-İNCELEME: Çağdaş Yazın ve Kültür (1978), Şeyh Bedrettin Destanı Üzerine (1978), Yerel Kültürlerden Evrensele (1985), Nazım Hikmet ve Geleneksel Türk Yazını (1992), Bozkırdaki Yabancı (1994), Paris Yazıları (1995), Başkaldıran Edebiyat (1997), Aragon Başkaldırıdan Gerçeğe (çev.: Nermin Saatçioğlu, 2000), Yaşar Kemal: Bir Geçiş Dönemi Romancısı (2000), Paris Yazıları II (2001), Doğumunun Yüzüncü Yılında Dünya Şairi Nâzım Hikmet (2002).
SÖYLEŞİ: Yüzyıl Biterken (1999).
ŞİİR: Uzun Bir Ayrılık İçin Kırk Kısa Şiir (1996).