Nüfus yapımız giderek YAŞLANIYOR

 

Nüfus projeksiyonlarının demografik göstergelerdeki mevcut yapının devam edeceğini varsayan ana senaryosuna göre yaşlı nüfus oranının 2030 yılında %13,5, 2040 yılında %17,9, 2060 yılında %27,0, 2080 yılında %33,4 ve 2100 yılında %33,6 olacağı öngörüldü.

Doğurganlık göstergelerindeki hızlı düşüş eğiliminin devam edeceğini varsayan düşük senaryoya göre yaşlı nüfus oranının 2030 yılında %13,5, 2040 yılında %18,2, 2060 yılında %28,8, 2080 yılında %38,5 ve 2100 yılında %42,8 olacağı öngörüldü.

Doğurganlığı artırıcı tedbirlerin etkili olacağını varsayan yüksek senaryoya göre yaşlı nüfus oranının 2030 yılında %13,4, 2040 yılında %17,5, 2060 yılında %25,5, 2080 yılında %29,8 ve 2100 yılında %28,2 olacağı öngörüldü.

Yaşlı nüfus oranı, 1950-2100
 

Kaynak: TÜİK, Genel Nüfus Sayımları, 1950-2000
              TÜİK, Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi, 2010-2024
              TÜİK, 2024 Nüfus Projeksiyonları, 2030-2100

Yaşlı nüfusun %63,4'ünün 65-74 yaş grubunda yer aldığı görüldü

Yaşlı nüfus yaş grubuna göre incelendiğinde, 2019 yılında yaşlı nüfusun %62,8'inin 65-74 yaş grubunda, %28,2'sinin 75-84 yaş grubunda ve %9,1'inin 85 ve daha yukarı yaş grubunda yer aldığı görülürken, 2024 yılında %63,4'ünün 65-74 yaş grubunda, %28,8'inin 75-84 yaş grubunda ve %7,8'inin 85 ve daha yukarı yaş grubunda yer aldığı görüldü.

Yaşlı nüfusun %0,1'ini oluşturan 100 yaş ve üzerindeki yaşlı kişi sayısı, 2024 yılında 7 bin 632 oldu.

Yaş grubuna göre yaşlı nüfus oranı, 2019, 2024

Kaynak: TÜİK, Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi, 2019, 2024
Grafikteki rakamlar, yuvarlamadan dolayı toplamı vermeyebilir.

Türkiye nüfusunun yaş yapısı değişti

Yaşlı nüfusun toplam nüfus içindeki oranının %10,0'ını geçmesi nüfusun yaşlanmasının bir göstergesidir. Türkiye'de yaşlı nüfus, diğer yaş gruplarındaki nüfusa göre daha yüksek bir hız ile artış gösterdi.

Küresel yaşlanma süreci olarak adlandırılan "demografik dönüşüm" sürecinde olan Türkiye'de, doğurganlık ve ölümlülük hızlarındaki azalma ile birlikte sağlık alanında kaydedilen gelişmeler, yaşam standardının, refah düzeyinin ve doğuşta beklenen yaşam süresinin artması ile nüfusun yaş yapısı şekil değiştirdi. Çocuk ve gençlerin toplam nüfus içindeki oranı azalırken yaşlıların toplam nüfus içindeki oranı artış gösterdi. Türkiye, oransal olarak yaşlı nüfus yapısına sahip ülkelere göre hala genç bir nüfus yapısına sahip olsa da, yaşlı nüfus sayısal olarak oldukça fazladır.

Nüfus piramidi, 1935, 1975, 2024
 

Kaynak: TÜİK, Genel Nüfus Sayımları,1935, 1975

              TÜİK, Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi, 2024

Türkiye nüfusunun ortanca yaşı yükseldi

Ortanca yaş, yeni doğan bebekten en yaşlıya kadar nüfusu oluşturan kişilerin yaşları küçükten büyüğe doğru sıralandığında ortada kalan kişinin yaşıdır. Nüfusun yaşlanması ile ilgili bilgi veren göstergelerden biri olan ortanca yaş, 2019 yılında 32,4 iken 2024 yılında 34,4 oldu. Ortanca yaş 2024 yılında erkeklerde 33,7, kadınlarda 35,2 olarak gerçekleşti.

Nüfus projeksiyonlarının demografik göstergelerdeki mevcut yapının devam edeceğini varsayan ana senaryosuna göre ortanca yaşın 2030 yılında 37,1, 2040 yılında 41,4, 2060 yılında 48,0, 2080 yılında 51,5 ve 2100 yılında 52,2 olacağı öngörüldü.

Yaşlı bağımlılık oranı 2024 yılında %15,5 oldu

Çalışma çağındaki yüz kişiye düşen yaşlı sayısını ifade eden yaşlı bağımlılık oranı, 2019 yılında %13,4 iken bu oran 2024 yılında %15,5'e yükseldi.

Nüfus projeksiyonlarının demografik göstergelerdeki mevcut yapının devam edeceğini varsayan ana senaryosuna göre yaşlı bağımlılık oranının 2030 yılında %19,5, 2040 yılında %26,5, 2060 yılında %45,5, 2080 yılında %61,9 ve 2100 yılında %61,6 olacağı öngörüldü.

Türkiye, yaşlı nüfus oranına göre sıralamada 194 ülke arasında 75. sırada yer aldı

Birleşmiş Milletler dünya nüfus tahminlerine göre 2024 yılı için dünya nüfusunun 8 milyar 161 milyon 972 bin 573 kişi, yaşlı nüfusun ise 833 milyon 480 bin 764 kişi olduğu tahmin edildi. Bu tahminlere göre dünya nüfusunun %10,2'sini yaşlı nüfus oluşturdu. En yüksek yaşlı nüfus oranına sahip ilk üç ülke sırasıyla %36,2 ile Monako, %29,8 ile Japonya ve %24,6 ile İtalya oldu. Türkiye, 194 ülke arasında 75. sırada yer aldı.

Yaşlı nüfus oranının en yüksek ve en düşük olduğu 5 ülke, 2024

 

Kaynak: Birleşmiş Milletler, 2022 Dünya Nüfus Beklentileri, 2024

              TÜİK, Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi, 2024

Yaşlı nüfus oranının en yüksek olduğu il Sinop oldu

Yaşlı nüfus oranının en yüksek olduğu il, 2024 yılında %20,8 ile Sinop oldu. Bu ili %20,2 ile Kastamonu, %19,1 ile Giresun izledi. Yaşlı nüfus oranının en düşük olduğu il ise %3,7 ile Şırnak oldu. Bu ili %4,3 ile Hakkari, %4,4 ile Şanlıurfa izledi.

Yaşlı nüfus oranının en yüksek ve en düşük olduğu 10 il, 2024

Kaynak: TÜİK, Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi, 2024

Yaşlı nüfusun toplam nüfus içindeki oranının %10,0 ve üzerinde olduğu il sayısı 2024 yılında 60 oldu.

İllere göre yaşlı nüfus oranı, 2024

 

Kaynak: TÜİK, Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi, 2024

Bir birey 65 yaşına ulaştığında yaşaması beklenen ortalama ömür 17,4 yıl oldu

Hayat Tabloları, 2021-2023 sonuçlarına göre doğuşta beklenen yaşam süresi Türkiye geneli için 77,3 yıl, erkekler için 74,7 yıl ve kadınlar için 80,0 yıl oldu. Genel olarak kadınlar erkeklerden daha uzun süre yaşamakta olup, doğuşta beklenen yaşam süresi farkı 5,3 yıl oldu.

Türkiye'de 65 yaşına ulaşan bir kişinin beklenen yaşam süresi ortalama 17,4 yıl oldu. Erkekler için bu sürenin 15,7 yıl, kadınlar için 19,0 yıl olduğu gözlendi. Diğer bir ifade ile 65 yaşına ulaşan kadınların erkeklerden ortalama 3,3 yıl daha fazla yaşayacağı tahmin edildi. Beklenen yaşam süresi 75 yaşında 10,5 yıl iken 85 yaşında 5,5 yıl oldu.

Yaş ve cinsiyete göre beklenen yaşam süresi, 2021-2023

 

Kaynak: TÜİK, Hayat Tabloları, 2021-2023

Yaklaşık her 4 haneden birinde en az bir yaşlı fert bulunduğu görüldü

Türkiye'de 2024 yılında toplam 26 milyon 599 bin 261 haneden 6 milyon 726 bin 583'ünde yaşlı nüfus olarak tanımlanan, 65 ve daha yukarı yaşta en az bir fert bulunduğu görüldü. Diğer bir ifadeyle, hanelerin %25,3'ünde en az bir yaşlı fert yaşadığı görüldü.

Türkiye'de 1 milyon 750 bin 900 yaşlının tek başına yaşadığı görüldü

En az bir yaşlı fert bulunan 6 milyon 726 bin 583 hanenin 1 milyon 750 bin 900'ünü tek başına yaşayan yaşlı fertler oluşturdu. Bu hanelerin %74,0'ını yaşlı kadınlar, %26,0'ını ise yaşlı erkekler oluşturdu.

Hanehalkı tiplerine göre yaşlı nüfus oranı, 2024
 

Kaynak: TÜİK, Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi, 2024
Grafikteki rakamlar, yuvarlamadan dolayı toplamı vermeyebilir.

Tek kişilik yaşlı hanehalkı oranının en yüksek olduğu il Balıkesir oldu

En az bir yaşlı fert bulunan haneler içinde tek kişilik yaşlı hanehalkı oranının en yüksek olduğu il, 2024 yılında %34,4 ile Balıkesir oldu. Bu ili %34,1 ile Çanakkale, %34,0 ile Burdur izledi. Bu oranın en düşük olduğu il ise %8,0 ile Hakkari oldu. Bu ili %13,6 ile Batman, %14,9 ile Van izledi.

Tek kişilik yaşlı hanehalkı oranının en yüksek ve en düşük olduğu 10 il, 2024

 

Kaynak: TÜİK, Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi, 2024

Okuma yazma bilen yaşlı nüfus oranı 2023 yılında %87,5 oldu

Yaşlı nüfus içinde okuma yazma bilenlerin oranı 2019 yılında %83,1 iken 2023 yılında %87,5 oldu. Okuma yazma bilmeyen yaşlı nüfus oranı 2019 yılında %16,9 iken 2023 yılında %12,5 oldu. Okuma yazma bilmeyen yaşlı kadınların oranının, 2023 yılında yaşlı erkeklerin oranından 6 kat fazla olduğu görüldü. Okuma yazma bilmeyen yaşlı kadınların oranı %19,9 iken yaşlı erkeklerin oranı %3,3 oldu.

Yaşlı nüfusun cinsiyete göre okuma yazma oranı, 2019, 2023

Kaynak: TÜİK, Ulusal Eğitim İstatistikleri Veri Tabanı, 2019, 2023

Yaşlı nüfus eğitim durumuna göre incelendiğinde, 2019 yılında yaşlı nüfusun %45,5'i ilkokul mezunu, %7,3'ü ortaokul veya dengi okul/ilköğretim mezunu, %7,5'i lise veya dengi okul mezunu, %7,0'ı yükseköğretim mezunu iken 2023 yılında ilkokul mezunu olanların oranı %46,7, ortaokul veya dengi okul/ilköğretim mezunu olanların oranı %9,7, lise veya dengi okul mezunu olanların oranı %9,7, yükseköğretim mezunu olanların oranı ise %8,7 oldu.

Yaşlı nüfusun eğitim durumu cinsiyete göre incelendiğinde, cinsiyetler arasında önemli farklılıklar olduğu görüldü. Bitirilen tüm eğitim düzeylerinde yaşlı erkek nüfus oranının yaşlı kadın nüfus oranından daha yüksek olduğu görüldü.

Eğitim durumuna göre yaşlı nüfus oranı, 2019, 2023

 

Kaynak: TÜİK, Ulusal Eğitim İstatistikleri Veri Tabanı, 2019, 2023
Grafikteki rakamlar, yuvarlamadan dolayı toplamı vermeyebilir.

Eşi ölmüş yaşlı kadınların oranı, eşi ölmüş yaşlı erkeklerin oranının 4 katı oldu

Yaşlı nüfus yasal medeni duruma göre incelendiğinde, cinsiyetler arasında önemli farklılıklar olduğu görüldü. Yaşlı erkek nüfusun 2024 yılında %1,4'ünün hiç evlenmemiş, %83,7'sinin resmi nikahla evli, %4,0'ının boşanmış, %10,8'inin eşi ölmüş olduğu görülürken yaşlı kadın nüfusun %2,8'inin hiç evlenmemiş, %46,9'unun resmi nikahla evli, %4,6'sının boşanmış, %45,7'sinin ise eşi ölmüş olduğu görüldü.

 

Medeni durum ve cinsiyete göre yaşlı nüfus oranı, 2024

 

Kaynak: TÜİK, Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi, 2024
Grafikteki rakamlar, yuvarlamadan dolayı toplamı vermeyebilir.

Yoksulluk veya sosyal dışlanma riski altında olan yaşlıların oranı %23,3 oldu

Yoksulluk ve yaşam koşulları istatistiklerine göre 2024 yılında toplam nüfusun %29,3'ünün yoksulluk veya sosyal dışlanma riski altında iken yaşlı nüfus için bu oranın %23,3 olduğu görüldü.

Yoksulluk veya sosyal dışlanma riski altında olan yaşlı nüfus cinsiyete göre incelendiğinde, bu oranın yaşlı erkeklerde %22,3, yaşlı kadınlarda ise %24,2 olduğu görüldü.

Yaşlı nüfusun işgücüne katılma oranı 2023 yılında %12,2 oldu

İşgücü istatistiklerine göre, işgücüne katılma oranı 2019 yılında 15 ve daha yukarı yaştaki nüfus için  %53,0 iken 2023 yılında %53,3 oldu. Bu oran yaşlı nüfus için 2019 yılında %12,0 iken 2023 yılında %12,2 oldu. İşgücüne katılma oranı cinsiyete göre incelendiğinde, bu oran yaşlı erkek nüfusta 2023 yılında %20,0 iken yaşlı kadın nüfusta %6,1 oldu. Yaşlı nüfustaki işsizlik oranının 2019 yılında %3,1 iken 2023 yılında %2,7 olduğu görüldü.

Yaş grubu ve cinsiyete göre işgücü durumu, 2023

 

Kaynak: TÜİK, İşgücü İstatistikleri, 2023

Çalışan yaşlı nüfusun 2023 yılında %57,7'si tarım sektöründe yer aldı

İşgücü istatistiklerine göre, istihdam edilen yaşlı nüfusun sektörel dağılımı incelendiğinde, 2023 yılında yaşlı nüfusun %57,7'sinin tarım, %32,1'inin hizmetler, %7,3'ünün sanayi, %2,8'inin ise inşaat sektöründe yer aldığı görüldü.

Görmede çok zorlanan ya da hiç göremeyen yaşlıların oranı %10,1 oldu

Türkiye Yaşlı Profili Araştırması, 2023 sonuçlarına göre işlevsel zorluk çeken (çok zorlanan ya da hiç yapamayan) yaşlılar incelendiğinde, görmede zorluk çeken yaşlıların oranının %10,1, duymada zorluk çekenlerin oranının %10,6, konuşmada zorluk çekenlerin oranının ise %2,2 olduğu görüldü. Yürüme, merdiven çıkma veya inmede zorluk çeken yaşlıların oranı %27,1, bir şeyler taşıma veya tutmada zorluk çekenlerin oranı %29,7, yaşıtlarına göre öğrenme, basit dört işlem yapma, hatırlama veya dikkatini toplamada zorluk çekenlerin oranı ise %13,8 oldu.

Görmede zorluk çeken yaşlı erkeklerin oranı %8,4 iken yaşlı kadınların oranı %11,4 oldu. Duymada zorluk çeken yaşlı erkeklerin oranı %10,0 iken yaşlı kadınların oranı %11,0, konuşmada zorluk çeken yaşlı erkeklerin oranı %2,0 iken yaşlı kadınların oranı %2,3 oldu.

Yürüme, merdiven çıkma veya inmede zorluk çeken yaşlı erkeklerin oranı %18,2 iken yaşlı kadınların oranı %34,3, bir şeyler taşıma veya tutmada zorluk çeken yaşlı erkeklerin oranı %19,9 iken yaşlı kadınların oranı %37,5 oldu. Yaşıtlarına göre öğrenme, basit dört işlem yapma, hatırlama veya dikkatini toplamada zorluk çeken yaşlı erkeklerin oranı %8,7 iken yaşlı kadınların oranı %18,0 oldu.

Cinsiyet ve işlev alanına göre işlevsel zorluk yaşayan yaşlıların oranı, 2023

 

Kaynak: TÜİK, Türkiye Yaşlı Profili Araştırması, 2023

Yaşlılar 2023 yılında en fazla dolaşım sistemi hastalıklarından hayatını kaybetti

Ölüm ve ölüm nedeni istatistiklerine göre, 2023 yılında ölen yaşlıların %40,0'ı dolaşım sistemi hastalıkları nedeniyle hayatını kaybetti. Bu hastalığı ikinci sırada %16,4 ile solunum sistemi hastalıkları, üçüncü sırada %13,9 ile iyi huylu ve kötü huylu tümörler takip etti.

Ölüm nedenleri cinsiyete göre incelendiğinde, cinsiyetler arası en büyük farkın iyi huylu ve kötü huylu tümörlerde olduğu görüldü. İyi huylu ve kötü huylu tümörler nedeniyle hayatını kaybeden yaşlı erkeklerin oranı %17,9 iken yaşlı kadınların oranı %9,8 oldu.

Ölüm nedeni ve cinsiyete göre ölen yaşlıların oranı, 2023

Kaynak: TÜİK, Ölüm ve Ölüm Nedeni İstatistikleri, 2023

Alzheimer hastalığından ölen yaşlıların oranı 2023 yılında %3,2 oldu

Ölüm ve ölüm nedeni istatistiklerine göre, Alzheimer hastalığından hayatını kaybeden yaşlıların sayısı, 2019 yılında 13 bin 599 iken 2023 yılında 11 bin 464 oldu. Alzheimer hastalığından ölen yaşlıların oranı 2019 yılında %4,3 iken bu oran 2023 yılında %3,2 oldu.

Alzheimer hastalığından ölen yaşlıların oranı cinsiyete göre incelendiğinde, 2023 yılında Alzheimer hastalığından ölen yaşlı erkeklerin oranı %2,3 iken yaşlı kadınların oranı %4,1 oldu.

Alzheimer hastalığından ölen yaşlıların cinsiyete göre oranı, 2010-2023