Meslek odalarından Kartaltaya'daki Grand Kartal Otel yangınına ilişkin rapor

TMMOB’ye bağlı Elektrik Mühendisleri, İnşaat Mühendisleri, Makina Mühendisleri ve Mimarlar Odaları, 78 yurttaşın yaşamını yitirdiği Bolu Kartalkaya’daki Grand Kartal Otel yangınına ilişkin raporunu tamamladı.

Dünya genelinde yemek pişirme kaynaklı yangınlar tüm otel ve motel yangınlarının yüzde 55’ini oluşturduğunun belirtildiği raporda bunların tamamına yakınının ise yangının çıktığı tencere veya tava gibi kaplar ile sınırlı kalan küçük, yayılmayan yangınlar olduğu belirtildi.

Bu genel istatistiğe karşın Grand Hotel’de yangının böyle büyük bir faciaya dönüşmesine yol açan ihmaller şöyle sıralandı:

YANGIN GÜVENLİK HOLÜ YAPILMAMIŞ

''- Bina kat ölçüleri ve katlardaki kullanıcı sayısı kriterlerine göre en az iki kaçış (yangın) merdiveni ve merdivenlerin en az 90 dakika yangına dayanıklı, duman sızdırmaz özellikte olması, yangın güvenlik holünün bulunması gerekmektedir. Ancak mevzuata aykırı olarak sadece bir kaçış merdiveni olduğu, yangın güvenlik holünün bulunmadığı, 90 dakika yangın dayanımında olması gereken yangın merdiven kapılarının ahşap olduğu, duman sızdırmaz olmadığı, merdiven içinde kaçışı engelleyecek şekilde baz istasyonu ve elektrik şaftı tesis edildiği belirlenmiştir. 

- Bina dış cephe kaplamasının ahşap yalı baskısı olduğu, dış cephe kaplaması ile duvar arasında ısı yalıtımının yanıcı XPS malzemesinden yapıldığı belirlenmiştir. Bina içindeki birçok yerin tavanı lambri ahşaptır.

İTFAİYE MANEVRALARINA UYGUN DEĞİL 

- Çevre düzenlemesinin İtfaiye araçlarının manevra yapabilmesine uygun olmadığı, bina arka kısmına belirli bir noktaya kadar girilebildiği, o kısımda itfaiye su verme bağlantısı olmadığı için müdahalenin eksik kaldığı anlaşılmıştır. 

ASANSÖRLER YANGIN ALGILAMAYA ENTEGRE EDİLMEMİŞ

- Yönetmeliğe göre asansörlerin binanın yangın algılama sistemine bağlanması ve yangın sırasında çalışmamasını sağlayacak özellikte olması gerekmesine karşın asansör kabinlerinde ölümler olması asansörlerin devrede olduğunu ve yangın algılamaya entegre olmadığını göstermiştir.

- Yönetmeliğin ilgili maddelerine uygun kaçış merdiveni havalandırma ve basınçlandırma sistemi olmadığı, merdiven kovasının duman ile dolduğu anlaşılmıştır.

DEPODA SU BULUNDURMAMIŞLAR

- Otelin “yüksek bina” sınıfında, toplam kapalı kullanım alanının 2000 m2’den büyük olması nedeniyle Yönetmelik uyarınca yangın merdiveni içinde tesis edilmesi gereken, itfaiyenin dışarıdan sisteme basılan suyu istenilen kata iletmesini sağlayan sabit boru tesisatı olmadığı; ilk müdahale için kullanılacak yangın dolabının iki adet olduğu ancak dolaplara su sağlayan depoda suyun bulunmadığı tespit edilmiştir. 

- Yönetmeliğe uygun otomatik yağmurlama (sprinkler) sisteminin olmadığı anlaşılmıştır.

- Mutfak bölümündeki ızgara ve kuzine ocaklarda davlumbaz otomatik yangın söndürme sistemi olmadığı, gaz algılama, gaz kesme ve uyarı sistemi kurulmadığı görülmüştür.

YANGIN SIRASINDA ÇALIŞMADI

- Yönetmeliğin algılama ve uyarı sistemine dair ilgili maddesine uygun sistemlerin otelin tamamını kapsayacak şekilde kurulmadığı, kömürleştiği, yangın sırasında çalışmadığı görülmüştür.

KAÇIŞ YOLLARI AYDINLATMALARI ÇALIŞMIYORMUŞ

- Kaçış yollarında en az 120 dakika kesintisiz aydınlatma sağlaması gereken acil durum aydınlatma sisteminin sadece kaçış merdiveni içinde bulunduğu, diğer alanlarda tesis edilmediği, var olanın da bakımsız ve bataryaların kullanım sürelerinin geçtiği belirtilmiştir.

ELEKTRİK İÇ TESİSATI MEVZUATA AYKIRI

- Otelin elektrik iç tesisatının mevzuata uygun olmadığı, kullanılan kabloların alev geciktirici özellikte olmadığı, güzergâh ve yerinin doğru seçilmediği belirtilmiştir.

SORUMLULUK, BAKIM, DENETİM, İŞ GÜVENLİĞİ İHLALLERİ 

Yönetmelik hükümleri, bu hükümlerin uygulanması ve yangın hasarlarından, belediye sınırları veya mücavir alan dışındaki otelin yapı ve işletme ruhsatı vermeye yetkili idaresini, yatırımcı kuruluşu veya yapı sahiplerini, işveren veya temsilcilerini, tasarım ve uygulamada görevli mimar ve mühendisleri ile uygulayıcı yüklenicileri ve imalatçıları, yapı yapılmasında ve kullanımında görev alan müşavir, danışman, proje kontrol, yapı denetimi ve işletme yetkilileri, görevli, yetkili ve kusurları oranında sorumlu tutmaktadır.

Sigorta şirketlerine de sigorta edilen binada Yönetmelik hükümlerine uyulup uyulmadığını kontrol etme mecburiyeti getirilerek açık bir sorumluluk verilmiştir.

''İLGİLİ HÜKÜM YERİNE GETİRLMEYEREK FACİAYA DAVETİYE ÇIKARILDI''

- Turizmi Teşvik Kanunu, Turizm Tesislerinin Niteliklerine İlişkin Yönetmelik ve Turizm Yatırım, İşletme ve Kuruluşlarının Denetimi Hakkında Yönetmeliğe göre otelin bulunduğu alan, Turizmi Teşvik Kanunu kapsamında turizm alanıdır. Turizm Tesislerinin Niteliklerine İlişkin Yönetmelik’te turizm tesislerinde her türlü tesisat, elektrik ve mekanik donanımların standartlara uygun, nitelikli ve bakımının düzenli yapılması zorunlu tutulmuştur. Ayrıca belirtmeli, tesislerin yangın uygunluk yazısı/raporunu 30.04.2024 tarihine kadar alarak Kültür ve Turizm Bakanlığı’na ibraz etmesi istenmiş ise de bu süre Bakanlık oluru ile 31.08.2024 tarihine uzatılmış, verilen süre içinde uygun evrakın gönderilmemesi durumunda tesis belgesinin Turizmi Teşvik Kanunu’nun ilgili bendi gereğince iptal edileceği belirtilmiştir. Bu konuda bakan oluru ile ek süre verilmesi dahi tartışmalı iken, yönetmeliğin ilgili hükmü yerine getirilmeyerek süre sonunda belgenin iptal edilmemesi ve işletmenin faaliyetine izin verilmesi ile ilgili bakanlığın mevzuat ihlalinin yaşanan faciaya davetiye çıkardığı düşünülmektedir.

- İl Özel İdaresi Kanunu ile de bu idarelere; Belediye sınırları dışındaki gayri sıhhî müesseseler ile umuma açık istirahat ve eğlence yerlerine ruhsat verme ve denetleme görevi verilmiştir

- İşyeri Açma ve Çalışma Ruhsatlarına İlişkin Yönetmeliğe göre de söz konusu Turizm Teşvik Kanunu kapsamındaki otelde; denetleme yetkisinin İl Özel İdaresine ve belirli konularda sadece Kültür ve Turizm Bakanlığı’na verildiği açıkça belirtilmiş, ayrıca işyeri açma ve çalışma ruhsatının yetkili idareler tarafından başka bir işleme gerek kalmaksızın on beş gün içinde verileceği, ancak umuma açık istirahat ve eğlence yerleri için bu hususların işyeri açma ve çalışma ruhsatı verilmeden önce yerinde kontrol edileceği ve çalışma ruhsatının verilmesinden sonra yapacakları denetimlerde bu hususların yerine getirilip getirilmediğini kontrol edeceği belirtilmektedir.

''YANGIN GÜVENLİK DENETİMLERİNDE İLGİLİ HUSUSLARIN KARŞILANIP KARŞILANMADIĞI MEÇHUL''

- İl Özel İdaresince otelin 2011, 2016, 2019, 2021, 2024 tarihlerinde 5 defa denetlendiği; mutfak bölümleri, gıda hazırlama, gıda muhafazası, içme ve kullanma suyu temin şekli analiz raporu, havalandırma sistemi, personel hijyeni ve gıda güvenliği alanlarında denetim yapıldığı bilinmekte ancak ruhsat aşamasında istenen yangın güvenlik tedbirlerinin durumu ile ilgili hususların denetimlerde karşılanıp karşılanmadığı meçhuldür. 

RİSK DEĞERLENDİRMESİ UYGUN ŞEKİLDE YAPILMAMIŞ

Ayrıca Turizmi Teşvik Kanunu kapsamında turizm alanlarının planlarında risk değerlendirmesinin uygun şekilde yapılmadığı görülmektedir. Bu alanlarda itfaiyenin uzaklığına bağlı olarak OSB’lerde olduğu gibi kendi itfaiyesine sahip olması ve bölgesel hidrant sistemi gibi diğer altyapı koşullarının sağlanması gerekir. AFAD tarafından Bolu ili için hazırlanan İl Afet Risk Azaltma Planı’nda Kartalkaya bölgesinde çıkabilecek yangınlara ilişkin hiçbir değerlendirme olmaması düşündürücüdür.

LPG DAĞITIMI FİRMASI DA SORUMLU

- Otelde dökme LPG kullanılıyor olması, LPG tesisatlarının ilgili teknik düzenlemelere uygunluğu ve periyodik kontrollere dair LPG dağıtımı yapan firmaya da sorumluluk vermektedir. Mutfakların davlumbazlarına otomatik söndürme sistemi yapılması ve ocaklarda kullanılan gazın özelliklerine göre gaz algılama, gaz kesme ve uyarı tesisatının kurulması şartının kontrol edilmesi gerekirdi.

''İŞ GÜVENLİĞİ DENETLEMELERİ FACİAYI ÖNLEYEBİLİRDİ''

- Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’nın da işyerini iş sağlığı ve güvenliği yönünden denetlemesi ve yukarıda belirtilen eksiklikleri tespit etmesi gerekirdi. İşçi sağlığı ve güvenliğine ilişkin gereklilikler işveren tarafından yerine getirilmiş olsaydı yangın çıkmaz, çıksa da anında söndürülebilir, otelde bulunanlar hemen tahliye edilebilirdi.

- Yangın ile mücadele sistemlerinin mevzuat çerçevesinde çalışır durumda tutulması, bakım ve servis hizmetlerinin sürekli olarak yapılması/yaptırılması; çeşitli kriterlere göre ruhsat veya belge vermeye yetkili kurumların belgelendirilen yerlerin süreç içinde bu kriterleri yerine getirip getirmediğini denetlemesi gerektiği açıktır. Yetki, sorumluluk ile birlikte verilen bir görevdir.

''ARDI ARDINA DEĞİŞİKLİKLER KURALSIZLAŞMAYA HİZMET ETTİ''

- Ayrıca belirtmek istiyoruz, imar afları ile yasal imar mevzuatı nasıl işlevsiz hale getirildi ise bu durumu yangın yönetmeliğinin uygulanması ile ilgili getirilen af gibi istisnalarda da görüyoruz. Planlı Alanlar Tip İmar Yönetmeliğinde ve Binaların Yangından Korunması Hakkında Yönetmelikte vb ardı ardına yapılan değişiklikler ile itfaiye denetimini ve meslektaşlarımızın mesleki ve özlük haklarını devre dışı bırakan uygulamalar ne yazık ki kuralsızlaşmaya hizmet etmiştir.

''2017'DEKİ DÜZENLEME, YÖNETMELİĞİN BÜTÜNÜNÜN UYGULANMASI AÇISINDAN ZAFİYET YARATTI''

- 29.06.2017 tarihli değişiklikle Binaların Yangından Korunması Hakkında Yönetmelik’in bütününün uygulanması açısından zafiyet yaratılmıştır. Bu değişiklikle 26.07.2002–19.12.2007 tarihleri arasında yapı ruhsatı alan binalarda 2002 tarihli Yönetmeliği uygulama zorunluluğu ortadan kaldırılmıştır.''

Kaynak: Cumhuriyet